जन्माष्टमी हिन्दुहरुको प्रमुख पर्व हो । आर्यमिश्रीत समुदायको जुनै पनि समारोह र श्रद्धामिश्रित उत्सवमा जहाँ भगवान् श्रीकृष्णको जयन्ती उत्सव मनाइन्छ , त्यो साँच्चै नै दर्शनीय हुन्छ । मन्दिरहरुमा झांक्रीहरु भगवत्प्र्रातमाहरुको मन रमाउने श्रृगांर, भक्तिभाव पुरुष र महिलाहरुले गरेको भगवत् कथाको प्रवचन , विशाल जुलुसहरु र कृष्ण भगवान्को जन्मसम्बन्धी नाटकहरुले यो पर्वलाई धार्मिक क्षेत्रमा मात्र सिमित नगरी साधारण जनतामा पनि प्रचलित बनाएको छ ।
प्राचीन इतिहासअनुसार अवतार धारण गरेर करुणा – वरुणालय भगवान् कृष्णले भारतको जमीनलाई कृतार्थ बनाउनु भएको थियो । असुरहरुको उत्पीडनले भयभीत भएका जनताको रक्षाका लागि, दानवहरुको पन्जामा फसेर वीभत्स भएको मानवताको उद्धारका लागि भगवान् कृष्णले आजको दिन नै वैकुण्ठको मोह त्यागेर कंसको कारागारमा बन्दी भएर अवतार धारण गर्नु भएको थियो।
भाद्र कृष्ण अष्टमी बुधबारको दिन, रोहिणी नक्षत्र, घोर अन्धकार मध्यरात, चारैतिर भयानक सन्नाटा ! आकाशमा गर्जिएको बादल र चटयाङ ! प्रकृतिको यस्तो दशामा त्यस कालमा पनि सत्य चित्र देख्न सकिन्थ्यो । कृष्ण–पक्षको अन्धकार जस्तै अत्याचारी कंसको कुशासनको अँधेरोमा जनता समावेश थिए ।
जनताको हृदयमा चारैतिरबाट निराशा मात्र थियो । मानिसहरु त्यो अन्यायको प्रतिकार गर्न विल्कुल असक्षम थिए । त्यसैले उनीहरुको जीवनमा सन्नाटा बाहेक अरु केही थिएन ।
अष्टमीको उस्तै अन्धकार रातमा रातको दुर्भेध अन्धकारलाई पन्छयाउँदै, आफ्नो प्रिय आलोकले कालो पर्दालाई थिच्दै ब्रजचन्द्र आनन्दकन्द भगवान् कृष्णचन्द्र उदित हुनुभयो । यस चन्द्रको उदयसँगसँगै समस्त जनतामा आशाको किरण पलायो, भक्तजनहरुको हृदयमा पनि खुशी जाग्यो, सन्त महात्माहरुको लागी त नयाँ जीवन पाएजस्तो भयो ।
यो घटना घटेको र चर्चामा आएको पाँच हजार वर्षभन्दा बढी भइसक्यो तर यति लामो अवधीमा पनि यस शुभ दिनको खुशी र उल्लास मानिसमा अझैं जीवित छ । आजको दिनमा पनि हामी यती नै उत्साहले भगवान् कृष्णको जन्मोत्सव मनाउँछौँ जसरी सुदीर्घकाल पूर्वब्रजमण्डलका मानिसहरुले मनाउथे।
जन्माष्टमी जयन्ती एउटा उत्सव हो । यस प्रकारका जयन्ती उत्सवहरुले हिन्दु संस्कृतिको समृद्धि र संरक्षणका लागि एउटा ठूलो भूमिका खेलेको र यो कुरा भनिरहन आवश्यकता छैन । उस प्रकारका जयन्तीहरुले भगवान्को सत्ताप्रति अनन्त आशा र विश्वास जगाउँछ र जनतामा शक्ति, साहस र उत्साह उत्पन्न हुन्छ ।
यी जयन्तीहरु त्यो प्रकाश स्ताम्भ हुन् जसलाई अवलम्बन् गरेर तत्तकालीन समाजका कर्णधारहरुले आफ्नो समाजको नावलाई भीषण तूफानहरु र भयावह समुद्र छालहरुबाट पनि सुरक्षित रुपले आफ्नो गन्तव्यसम्म पुर्याउन सफल भएका थिए ।
साँच्चै भन्नुपर्दा त आज हिन्दु जाति यदी जिवित छ भने र शानले जिवित छ त्यो महापुरुषहरुले मनाएका यही जयन्तीहरुको कारण हो । यिनीहरुबाट प्रेरणा प्राप्त गरेर, यिनीहरुको जीवनबाट शिक्षा ग्रहण गरेर हामी हाम्रो निश्चित गनतव्यतिर अघि बढ्न सफल भएका छौँ । त्यसैले आजको दिन विशेषत: हामीले भगवान् कृष्णको चरित्रको पाठ पढेर शिक्षा ग्रहण गर्नुपर्दछ ।
शरीर र आत्मा, यी दुवैको अस्तित्वको अर्को नाम हो जीवन । यस जीवनलाई चरम विकास सम्म पुर्याउनको निमित्त र पूर्ण समुन्नत गर्नका लागि भगवान् कृष्णले संसारलाई दुईवटा अमूल्य रत्न दिनुभएको छ (१) गौ र (२) गीता । पहिलोलाई शारीरिक स्वास्थ्य र वुद्धिको मूल भने हुन्छ भने दोस्रो आत्मिक विकाशको लागि संजीवनामृत जस्तै हो ।
त्यसै कारण सबै कुरा छोडेर हिन्दु जातीले यही दुई (गै, गीता ) वस्तुहरुको आराधना गरे भने संसारको कुनै पनि शक्क्तिले अतिक्रमण गर्न सक्दैन । गीताको यो अमर सन्देशको कारणले सम्पूर्ण भारत मात्र होइन अनेकौ विदेशीहरु पनि भगवान् कृष्ण प्रति श्रद्धाञ्जली अर्पण गर्छन् ।
नास्तिकहरुले पनि भगवान् कृष्णलाई योगीराज, नीतिज्ञ , शिरोमणी र एउटा उच्च दार्शनिक महापुरुष भन्दछन् । मुसलमानहरुले पनि रसखान्, मोर , पीरजादा, ताजबेगम, आदि मा कृष्णा भक्क्तिको रंग चढाएका छन् । यस्तो सर्वगुण सम्पन्न लीला पुरुषोत्तम भगवान् कृष्णको जयन्ती उत्साहसँग मनाउनु हाम्रो पवित्र कर्तव्य हो । Annapurna post